Burnout: over grenzen

‘Ik ben bij alle doktoren geweest, ze zeggen dat alles goed is’, vertelde een man me. ‘Maar het is écht niet goed. Als ik maar een klein karweitje doe, dan kan ik daar al zó moe van worden! Vroeger kon ik alles. Ik werkte wel 60 tot 80 uur in de week, en nu….’ Het klonk zo teleurgesteld.
De man was een doorzetter, hij wilde zijn oude niveau weer halen en werkte daar keihard aan. Hij vertelde dat hij nu thuis was omdat hij niet kon werken. Hij hield de tuin bij en zelfs dat kostte hem veel moeite. ‘Mijn vrouw doet het huishouden en ik doe de tuin. Maar als ik het gras gemaaid heb, dan ben ik te moe om de kantjes te knippen!’ ‘Ga je dan even uitrusten?’ vroeg ik. ‘Natuurlijk niet’, zei de man. ‘Even zitten? Nee, ik ga nét zo lang door tot het gazon helemaal klaar is en alle kantjes geknipt zijn.’ Je kunt je voorstellen hoe hij zich daarna voelde. Je kon hem opvegen.
Hij zat muurvast in zijn overtuiging dat hij pas kon stoppen als alles klaar was. Hij mocht van zichzelf niet luisteren naar zijn lichaam dat duidelijke signalen gaf dat hij over grenzen ging. Hij negeerde hoofdpijn, spierpijn, kortademigheid, hartklachten. Hij moest en zou die tuin doen en wel in één keer.
En dat is nu precies wat ik bijna dagelijks tegen kom in mijn praktijk. Zoveel mensen gaan over hun grenzen. Meestal niet omdat het moet van hun baas, hun partner of wie dan ook, nee, omdat het moet van henzelf. Wat mensen met een burnout moeten leren, is zichzelf te begrenzen. Dat betekent in het begin: pauzes tussen elke activiteit en geen grote activiteiten achter elkaar. Aanvankelijk is dit erg moeilijk. Mensen zitten nog zó in de molen, in de ‘race’, hun lichaam draait volop. Ik maak dan vaak de vergelijking met een stoomlocomotief. Groot, sterk, doordaverend. Maar… de locomotief vergeet te stoppen op stations. Als je burnout bent, is stoppen en een moment pauze nemen lastig. Ontspanning wordt niet direct gevoeld, het lichaam (de stoomlocomotief) loopt als het ware nog even op volle sterkte door en dat geeft een groot gevoel van onrust. Mensen die burnout raken, hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel, zij denken dat zij geen pauze kúnnen nemen. Immers, die pauze kost tijd en er is nog zóveel werk te doen! Toch vraagt ons lichaam om pauzes. We hebben hersteltijd nódig. Juist door die pauze-tijd te nemen, knappen we weer op en krijgen we nieuwe energie. Dat heeft veel voordelen: je geeft je lichaam hersteltijd en je werk komt sneller af dan als je maar steeds door blijft gaan.
De man zat vast in zijn overtuiging dat hij het pas goed deed als zijn tuin in een keer gedaan was. Soms is het tijd om onze overtuigingen eens onder de loep te nemen. Wanneer is het goed?